Bảng tuần hoàn hóa học chắc chắn không xa lạ với bất kỳ bạn học sinh nào. Từ thời cấp 2 đến khi lên cấp 3, chúng ta xem hóa trị, các chỉ số đều nhờ nó. Tuy nhiên một số người vẫn chưa hiểu hết được thông tin trong bảng tuần hoàn các nguyên tố hoá học. Để phục vụ tốt nhất việc học hoá các lớp 8, 9, 10, 11, 12, Trường Tiểu học Trảng Dài đã làm một Bảng Tuần Hoàn Hoá Học Online có sẵn liên kết trực tiếp với tất cả nguyên tố (giúp hiểu sâu hơn từng nguyên tố), thêm nữa có cả bảng tính tan, dãy điện hoá của kim loại và dãy hoạt động của kim loại rất dễ xem, dễ tìm hiểu sâu về các nguyên tố hoá học nhất có thể.
(Bảng tuần hoàn các nguyên tố hoá học này các bạn nên xem trên máy tính để hiện đầy đủ nhất thông tin)
Contents
Lịch sử ra đời của bảng tuần hoàn hóa học
Từ thời xa xưa, chúng ta đã biết đến nhiều nguyên tố hóa học như đồng, vàng, bạc, chì, sắt, thủy ngân,… Đến năm 1869, đã có khoảng 63 nguyên tố được tìm ra.
Vào năm 1862, J. Dobereiner đã có phát hiện quan trọng khi thấy khối lượng nguyên tử của Stronti ở giữa khối lượng nguyên tử của hai nguyên tố Bari và Canxi. Bộ ba nguyên tố này có tính chất tương tự nhau. Sau đó, các nhà khoa học tiếp tục tìm thấy các bộ ba khác với quy luật như trên.
Đến năm 1862, người đầu tiên nghĩ đến việc sắp xếp các nguyên tố hóa học theo chiều tăng của khối lượng nguyên tử lên 1 băng giấy là nhà địa chất Pháp De Chancourtois. Ông thấy tính chất của các nguyên tố giống tính chất của các con số. Tính chất đó lặp lại sau mỗi 7 nguyên tố.
Năm 1864, nhà hóa học người Anh John Newlands tìm ra được quy luật, mỗi nguyên tố hóa học đều thể hiện tính chất tương tự như nguyên tố thứ 8 khi xếp các nguyên tố theo khối lượng nguyên tử tăng dần.
Đặc biệt một dấu ấn quan trọng khác cho ra đời bảng tuần hoàn hóa học, vào năm 1860, nhà bác học người Nga Mendeleev đã lên ý tưởng xây dựng bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học. Sau đó 9 năm, năm 1869, bảng “Bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học” đầu tiên.
Đến năm 1870, nhà khoa học người Đức Lothar Mayer cũng nghiên cứu và cho ra đời bảng tuần hoàn hóa học tương tự như Mendeleev.
Bảng tuần hoàn hóa học có bao nhiêu nguyên tố?
Nếu đang thắc mắc bảng tuần hoàn hóa học có tất cả bao nhiêu nguyên tố thì theo thống kê mới nhất gồm 118 nguyên tố. Bắt đầu từ nguyên tố 1 (Hidro) tới 118 (Oganesson).
Với việc công nhận nguyên tố 113 là nguyên tố hóa học, Liên Minh Quốc Tế về Hóa Học cơ bản và ứng dụng IUPAC chính thức đưa 3 nguyên tố khác lần lượt 115, 117 và 118. Sự cập nhật này cho thấy chu kỳ 7 đã được lấp đầy. Bảng tuần hoàn cũng hoàn thiện hơn giống như khả năng tiên tri cách đây 200 năm của Mendeleev. Kiến thức của nhân loại đã có thêm nhiều bước tiến quan trọng.
Điểm đặc biệt của 4 nguyên tố là 113, 115, 117 và 117 là khả năng tồn tại trong tự nhiên rất thấp, chỉ chưa đến 1 giây trước khi vỡ ra thành nguyên tố khác. Chúng thuộc nguyên tố nặng nhất trong bảng tuần hoàn và chưa từng được thấy tồn tại bên ngoài phòng thí nghiệm.
Kết luận:
– Trong 118 nguyên tố hóa học, có đến 98 nguyên tố xuất hiện trong tự nhiên, 20 nguyên tố còn lại từ Ensteini tới Oganesson, chỉ xuất hiện trong phép tổng hợp nhân tạo.
– Trong 98 nguyên tố tự nhiên, có 84 nguyên tố xuất hiện nguyên thủy khi Trái Đất hình thành. Còn 14 nguyên tố chỉ xuất hiện trong chuỗi phân rã của các nguyên tố trên. Không có nguyên tố nào nặng hơn Einsteini (số hiệu 99) từng quan sát thấy với lượng vĩ mô ở dạng tinh khiết.
Cấu tạo của bảng tuần hoàn hóa học
Cấu tạo của bảng tuần hoàn hóa học được chia thành 3 phần chính.
Phần thứ nhất: Ô nguyên tố
Nếu nhìn vào ô nguyên tố, bạn sẽ biết các thông tin như sau:
- Tên nguyên tố
- Ký hiệu hóa học
- Số hiệu nguyên tử
- Nguyên tử khối của nguyên tố đó
Số hiệu nguyên tử có số trị bằng số đơn vị điện tích hạt nhân và bằng số electron trong nguyên tử. Đây cũng là số thứ tự của nguyên tố trong bảng tuần hoàn.
Ví dụ: Số hiệu nguyên tử của Photpho là 15 cho thấy:
- Photpho ở ô số 15
- Điện tích hạt nhân nguyên tử Photpho là 15+ (hay số đơn vị điện tích hạt nhân là 15)
- Có 15 electron trong nguyên tử Photpho
Phần thứ hai: Chu kỳ
Chu kỳ được định nghĩa là dãy các nguyên tố mà nguyên tử của chúng có cùng số lớp electron và được xếp theo chiều điện tích hạt nhân tăng dần.
Bảng tuần hoàn gồm 7 chu kỳ. Trong đó chu kỳ nhỏ là 1, 2, 3. Còn chu kỳ lớn là 4, 5, 6, 7.
- Chu kỳ 1: Có 2 nguyên tố H và He, gồm 1 lớp electron trong nguyên tử. Điện tích hạt nhân tăng từ H là 1+ đến He là 2+.
- Chu kỳ 2: Có 8 nguyên tố từ Li đến Ne, gồm 2 lớp electron trong nguyên tử. Điện tích hạt nhân tăng từ Li là 3+, … đến Ne là 10+.
- Chu kỳ 3: Có 8 nguyên tố từ Na đến Ar, gồm 3 lớp electron trong nguyên tử. Điện tích hạt nhân tăng dần từ Na 11+, … đến Ar 18+.
- Chu kỳ 4 và chu kỳ 5: Mỗi chu kỳ đều có 18 nguyên tố, bắt đầu là một kim loại kiềm K 19+ và Rb 37+. Kết thúc là một khí hiếm Kr 36+ và Xe là 54+.
- Chu kỳ 6: Có 32 nguyên tố, bắt đầu từ kim loại kiềm Cs 55+ và kết thúc là khí hiếm Rn 86+.
- Chu kỳ 7: Vẫn chưa hoàn thành.
Phần thứ ba: Nhóm nguyên tố
Nhóm nguyên tố là tập hợp nhiều nguyên tố có số electron lớp ngoài cùng bằng nhau. Do đó tính chất tương tự nhau được xếp thành cột theo chiều tăng của điện tích hạt nhân nguyên tử. Số thứ tự của nhóm bằng số electron lớp ngoài cùng của nguyên tử.
Có 2 loại nhóm nguyên tố là nhón A và nhóm B:
– Nhóm A: Gồm các nguyên tố s và p. Số thứ nhóm A = tổng số electron lớp ngoài cùng.
– Nhóm B: Gồm các nguyên tố d và f có cấu hình electron nguyên tử thì tận cùng ở dạng (n-1)dxnsy:
- Nếu (x+y) = 3 -> 7 thì nguyên tố thuộc nhóm (x+y)B.
- Nếu (x+y) = 8 -> 10 thì nguyên tố thuộc nhóm VIIIB.
- Nếu (x+y) > 10 thì nguyên tố thuộc nhóm (x+y-10)B
Cách xem bảng tuần hoàn hóa học
Để đọc được bảng tuần hoàn hóa học không hề khó chút nào. Bạn có thể tự mình đọc thành thạo các nguyên tố nhờ thông tin dưới đây.
– Tên nguyên tố: Gồm một kiểu nguyên tử, được phân biệt bởi số hiệu nguyên tử, là số lượng proton có trong mỗi hạt nhân.
– Ký hiệu hóa học: Cũng là tên viết tắt của một nguyên tố. Biểu tượng của chúng gồm 1 hoặc 2 chữ cái trong bảng chữ cái Latin, được biết bởi chữ cái đầu tiên viết in hoa.
– Số nguyên tử: Là số proton của nguyên tố hóa học được tìm thấy trong hạt nhân của 1 nguyên tử. Số nguyên tử giúp xác định duy nhất một nguyên tố hóa học. Số nguyên tử cũng bằng số electron trong một nguyên tử trung hòa về điện.
– Số oxi hóa: Là số áp cho một nguyên tử hay nhóm nguyên tử. Nhờ số oxi hóa, bạn biết được số electron trao đổi khi một chất bị oxi hóa hoặc bị khử trong một phản ứng.
– Nguyên tử khối trung bình: Có nhiều đồng vị là nguyên tử khối trung bình của hỗn hợp các đồng vị có tính đến tỷ lệ phần trăm số nguyên tử tương ứng.
– Độ âm điện: Là khả năng hút electron của nguyên tử đó khi tạo thành liên kết hóa học. Bạn cần nhớ, độ âm điện của nguyên tử nguyên tố càng lớn thì tính phi kim nguyên tố đó càng mạnh và ngược lại.
– Cấu hình electron: Cho biết sự phân bố các electron trong lớp vỏ nguyên tử ở các trạng thái năng lượng khác nhau hay ở các vùng hiện diện của chúng.
Cách học thuộc bảng tuần hoàn hóa học
Bảng tuần hoàn hóa học có tới 118 nguyên tố khác nhau. Việc học thuộc hết tương đối khó. Tuy nhiên bạn vẫn cần nắm bắt những nguyên tố chính thường gặp. Chúng tôi sẽ mách bạn vài cách học thuộc bảng tuần hoàn hóa học nhanh nhất nhé.
Học thuộc bảng tuần hoàn qua cách truyền thống
– Nhận biết các thành phần mỗi nguyên tố: Bạn nên ghi nhớ số nguyên tử, nguyên tử khối, độ âm điện, tên nguyên tố, ký hiệu hóa học,… của những nguyên tố quan trọng.
– Học vài nguyên tố mỗi ngày: Bạn có thể học chậm mà chắc bằng cách ghi nhớ vài nguyên tố mỗi ngày. Nhớ ôn tập lại nguyên tố cũ, tránh trường hợp học cái mới lại quên cái cũ.
– Dán bảng tuần hoàn khắp nơi: Nếu không có nhiều thời gian thì việc dán bảng tuần hoàn cũng rất hiệu quả. Bạn thấy chúng ở mọi nơi trong nhà thì ghi nhớ sẽ dễ dàng hơn.
– Làm thẻ ghi chú cho mỗi nguyên tố: Thẻ ghi chú hay flashcard được đánh giá giúp nhớ kiến thức lâu hơn. Bạn mang chúng đi khắp nơi vừa tiện lại còn dễ ghi nhớ.
– Phân chia thời gian & cách học hợp lý: Mỗi người đều có quỹ thời gian khác nhau. Việc học sẽ hiệu quả nếu bạn chủ động tìm hiểu. Hãy tận dụng mọi thời gian như giờ ra chơi, đi xe buýt,… rèn luyện kiến thức của mình nhé.
Học thuộc bảng tuần hoàn bằng mẹo nhỏ
Mã hóa các chữ cái thành câu nói
- Nhóm IA: Hai, Li, Nào, Không, Rót, Cà, Fe (H, Li, Na, K, Rb, Cs, Fr)
- Nhóm IIA: Banh, Miệng, Cá, Sấu, Bẻ, Răng (Be, Mg, Ca, Sr, Ba, Ra)
- Nhóm IIA: Bố, Ai, Gáy, Inh, Tai (B, Al, Ga, In, Tl)
- Nhóm IV: Chú, Sỉ, Gọi em, Sang nhắm, Phở bò (C, Si, Ge, Sn, Pb)
- Nhóm V: Nhà, Phương, Ăn, Sống, Bí (N, P, As, Sb, Bi)
- Nhóm VI: Ông, Say, Sỉn, Té, Pò (O, S, Se, Te, Po)
- Nhóm VII: Phải, Chi, Bé, Yêu, Anh (F, Cl, Br, I, At)
- Nhóm VIII: Hằng, Nga, Ăn, Khúc, Xương, Rồng (He, Ne, Ar, Kr, Xe, Rn)
Nhớ câu nói quen thuộc
Chắc chắn bạn không xa lạ với câu nói: “Khi nào cần may áo giáp sắt nhớ sang phố hỏi cửa hàng Á Phi Âu”. Trong câu nói này có 16 nguyên tố hóa học quan trọng gồm, F, Na, Ca, Mg, Al, Zn, Fe, Ni, Sn, Pb, H, Cu, Hg, Ag, Pt, Au.
Hay câu nói: “Lâu nay không rảnh coi phim” để chỉ 6 nguyên tố nhóm IA: Li, Na, K, Rb, Cs, Pr.
Bài ca hóa trị
Nếu thích vần vè một chút, bạn có thể học thuộc dễ dàng bảng tuần hoàn hóa học nhờ bài ca hóa trị I và bài ca hóa trị II.
Natri (Na) với bạc (Ag), clo (Cl) một loài
Là hoá trị (I) hỡi ai
Nhớ ghi cho kỹ khỏi hoài phân vân
Magiê (Mg), kẽm (Zn) với thuỷ ngân (Hg)
Ôxi (O), đồng(Cu), thiếc (Sn) thêm phần bari (Ba)
Cuối cùng thêm chữ canxi (Ca)
Hoá trị II nhớ có gì khó khăn!
Này nhôm (Al) hoá trị III lần
In sâu trí nhớ khi cần có ngay
Cácbon (C), silic (Si) này đây
Có hoá trị IV không ngày nào quên
Sắt (Fe) kia lắm lúc hay phiền
II, III rồi sẽ nhớ liền nhau thôi
Lại gặp nitơ (N) khổ rồi
I, II, III, IV khi thời lên V
Lưu huỳnh (S) lắm lúc chơi khăm
Xuống II lên VI khi nằm thứ IV
Phốt pho (P) nói đến không dư
Có ai hỏi đến, thì ừ rằng V
Em ơi cố gắng học chăm
Bài ca hoá trị suốt năm cần dùng
Natri (Na) cùng với kali (K) chẳng rời
Ngoài ra còn bạc (Ag) sáng ngời
Chỉ mang hoá trị I thôi chớ nhầm
Riêng đồng (Cu) cùng với thuỷ ngân (Hg)
Thường II ít I chớ phân vân gì
Đổi thay II, IV là chì (Pb)
Điển hình hoá trị của chì là II
Bao giờ cũng hoá trị II
Là ôxi (O), kẽm(Zn) chẳng sai chút gì
Ngoài ra còn có canxi (Ca)
Magiê (Mg) cùng với bari (Ba) một nhà
Bo (B), nhôm (Al) thì hóa trị III
Cácbon (C) silic (Si) thiếc (Sn) là IV thôi
Thế nhưng phải nói thêm lời
Hóa trị II vẫn là nơi đi về
Sắt (Fe) II toan tính bộn bề
Không bền nên dễ biến liền sắt III
Phốtpho III ít gặp mà
Photpho V chính người ta gặp nhiều
Nitơ (N) hoá trị bao nhiêu?
I, II, III, IV phần nhiều tới V
Lưu huynh lắm lúc chơi khăm
Khi II lúc IV, VI tăng tột cùng
Clo (Cl), Iot (I) lung tung
II III V VII thường thì I thôi
Mangan rắc rối nhất đời
Đổi từ I đến VII thời mới yên
Hoá trị II dùng rất nhiều
Hoá trị VII cũng được yêu hay cần
Bài ca hoá trị thuộc lòng
Viết thông công thức đề phòng lãng quên
Học hành cố gắng cần chuyên
Siêng ôn chăm luyện tất nhiên nhớ nhiều
Chơi các trò trực tuyến
Ngoài giờ học, bạn cũng có thể rèn luyện trí nhớ và giải trí nhờ trò chơi trực tuyến. Điều này được đánh giá vô cùng hữu ích. Một số trang web có ứng dụng trò chơi như: Scratch, Elemental Flash Cards Quiz,…
Câu hỏi thường gặp về bảng tuần hoàn
Rất nhiều câu hỏi liên quan đến bảng tuần hoàn các nguyên tố hoá học mà mình thấy nhiều bạn hỏi:
Số hiệu nguyên tử là gì?
Số hiệu nguyên tử của một nguyên tố bằng tổng số hạt proton trong hạt nhân của các nguyên tử của nguyên tố đó. Số nguyên tử có thể cung cấp cái nhìn sâu sắc về cấu hình điện tử của nguyên tố. Ví dụ, cacbon có cấu hình electron là [He] 2s 2 2p 2 , vì số hiệu nguyên tử của nó là 6.
Số hiệu nguyên tử và số khối là gì?
Số proton và số nơtron sẽ xác định số khối của một nguyên tố. Vì các đồng vị của một nguyên tố có số khối hơi khác nhau, nên nó tính khối lượng nguyên tử bằng cách lấy số khối lượng trung bình của các đồng vị của nó.
Hai nguyên tố khác nhau có thể có cùng số hiệu nguyên tử được không?
Các nguyên tử từ hai nguyên tố khác nhau có thể có cùng số nơtron, nhưng không bao giờ có cùng số proton. Số proton là duy nhất của nguyên tố và nó đại diện cho số nguyên tử.
Làm thế nào để chúng tôi tính toán khối lượng nguyên tử?
Thêm khối lượng của proton và nơtron để tính khối lượng nguyên tử của một nguyên tử của một nguyên tố. Ví dụ: Tìm khối lượng nguyên tử của đồng vị cacbon có 7 nơtron. Từ bảng tuần hoàn, bạn có thể thấy rằng cacbon có số nguyên tử là 6, là số proton của nó.
Tại sao số nguyên tử lại quan trọng?
Số hiệu nguyên tử được gọi là số proton trong nguyên tử. Con số này rất quan trọng, vì nó là duy nhất cho các nguyên tử của một nguyên tố nhất định. Nguyên tử của một nguyên tố đều có cùng số proton và mỗi nguyên tố có số proton khác nhau trong nguyên tử của nó.
Kết luận
Như vậy là bạn đã biết các thông tin quan trọng về bảng tuần hoàn hóa học. Ngoài ra, chúng tôi cũng mách bạn cách ghi nhớ nguyên tố nhanh chóng, chính xác nhất. Hi vọng thông tin trên sẽ giúp mọi người yêu thích môn hóa hơn nhé.
Nhớ để nguồn bài viết này: Bảng Tuần Hoàn Hóa Học Online Mới Chuẩn Nhất 2022 của website thtrangdai.edu.vn
Chuyên mục: Kiến thức chung