Đọc hiểu Trại đầu xuân độ (Nguyễn Trãi) – Đề số 1
Phiên âm
Ðộ đầu xuân thảo lục như yên,
Xuân vũ thiêm lai thuỷ phách thiên.
Dã kính hoang lương hành khách thiểu,
Cô chu trấn nhật các sa miên
Dịch thơ
Cỏ xanh như khói bến xuân tươi,
Lại có mưa xuân nước vỗ trời
Quạnh quẽ đường đồng thưa vắng khách
Con đò gối bãi suốt ngày ngơi
(Nguyễn Trãi, Trại đầu xuân độ – Bến đò xuân đầu trại)
Chọn đáp án đúng:
Câu 1. Phương thức biểu đạt chính của bài thơ trên?
A. Tự sự
B. Miêu tả
C. Biểu cảm
D. Nghị luận
Câu 2. Bài thơ được viết theo thể thơ nào?
A. Thất ngôn tứ tuyệt
B. Thất ngôn
C. Tự do
D. Thất ngôn bát cú
Câu 3. Xác định biện pháp tu từ trong câu thơ “Cỏ xanh như khói bến xuân tươi”?
A. Ẩn dụ, so sánh
B. So sánh
C. Ẩn dụ
D. Nhân hoá
Câu 4. Hệ thống cảnh vật mùa xuân có trong bài thơ?
A. Bến xuân, cỏ xanh, mưa xuân, con đò.
B. Nước sông, cỏ sanh, mưa xuân, con đò.
C. Cỏ xanh, mưa xuân, đường đồng, con đò.
D. Trời, mưa xuân, cỏ xanh, con đò.
Câu 5. Vẻ đẹp của bức tranh mùa xuân thể hiện qua những nét vẽ như thế nào?
Lời giải:
Mỗi nét vẽ đều mang đậm hồn quê. Cỏ được ngắm nhìn qua làn mưa nên màu cỏ nhạt nhòa tựa như làn khói xanh êm ả mà tràn đầy sức sống, cỏ được so sánh gợi lên vẻ đẹp mơ màng huyền ảo của bến sông quê
Câu 6. Chỉ ra biện pháp nghệ thuật trong câu thơ “Con đò gối bãi suốt ngày ngơi” và cho biết ý nghĩa của biện pháp nghệ thuật đó?
Lời giải:
Biện pháp nghệ thuật: Nhân hoá.
Ý nghĩa: Làm cho câu thơ gợi hình, gợi cảm. Hình ảnh con đò nay mồ côi, đơn độc, được nhân hóa đang nằm an nhàn, gối đầu lên bãi cát mà ngủ ngon lành.
Câu 7. Tâm trạng của nhân vật trữ tình thể hiện qua bức tranh mùa xuân?
Lời giải:
Cảnh vật dưới ngòi bút của Nguyễn Trãi là những cảnh vật nên thơ, hữu tình, hoà quyện với nhau. Cảnh như mộng, pha chút cô đơn, quạnh quẽ, trống vắng.
Câu 8. Cảm nhận của anh/chị về hai câu thơ cuối.
Quạnh quẽ đường đồng thưa vắng kháchCon đò gối bãi suốt ngày ngơi.
Lời giải:
Những con đường trên đồng nội đi tới bến đò thưa vắng hành khách. Cảnh vật lặng lẽ thấm buồn. Con đò nơi bến vắng kí thác nhiều tâm sự của tác giả, gọi liên tưởng đến tâm tinh nhà thơ trong những tháng ngày dài đi ở
ẩn: nhàn tản, thư thái, ung dung.
Đọc hiểu Trại đầu xuân độ (Nguyễn Trãi) – Đề số 2
Đọc đoạn thơ sau và trả lời câu hỏi:
Phiên âm
Ðộ đầu xuân thảo lục như yên,
Xuân vũ thiêm lai thuỷ phách thiên.
Dã kính hoang lương hành khách thiểu,
Cô chu trấn nhật các sa miên
Dịch thơ
Cỏ xanh như khói bến xuân tươi,
Lại có mưa xuân nước vỗ trời
Quạnh quẽ đường đồng thưa vắng khách
Con đò gối bãi suốt ngày ngơi
(Nguyễn Trãi, Trại đầu xuân độ – Bến đò xuân đầu trại)
Chọn đáp án đúng:
Câu 1: Phương thức biểu đạt chính của đoạn thơ trên là?
A. Biểu cảm
B. Tự sự
C. Miêu tả
D. Nghị luận
Câu 2: Bài thơ này được trích từ tập thơ nào của Nguyễn Trãi?
A. Quốc Âm thi tập
B. Ức Trai thi tập
C. Lam Sơn từ mệnh tập
Câu 3: Bài thơ được viết dưới thể thơ nào?
A. Thất ngôn tứ tuyệt
B. Thất ngôn
C. Tự do
D. Thất ngôn bát cú
Câu 4: Biện pháp tu từ nào có trong câu thơ “Cỏ xanh như khói bến xuân tươi”?
A. Ẩn dụ, so sánh
B. So sánh
C. Ẩn dụ
Câu 5: Hệ thống cảnh vật mùa xuân có trong bài thơ này là?
A. Bến xuân, cỏ xanh, mưa xuân, con đò
B. Cỏ xanh, mưa xuân, đường đồng, con đò
C. Nước sông, cỏ xanh, mưa xuân, con đò
D. Trời, mưa xuân, cỏ xanh, con đò
Câu 6: Vẻ đẹp của những hình ảnh mùa xuân như thế nào?
Lời giải:
Cảnh vật dưới ngòi bút của Nguyễn Trãi là những cảnh vật nên thơ hữu tình, hòa quyện với nhau. Cảnh vật này tuy thơ mộng như lại có chút cơ đơn, quạnh quẽ, trống vắng.
Câu 7: Cảm xúc của nhân vật trữ tình trong bài thơ?
Lời giải:
Nhân vật trữ tình đang trong tâm thế vô cùng ung dung chiêm ngưỡng cảnh vật thiên nhiên, cũng như theo dõi sự thay đổ của cảnh vật, đất trời. Ẩn sâu trong đó chính là tình yêu to lớn với thiên nhiên, tổ quốc.
Đọc hiểu Trại đầu xuân độ (Nguyễn Trãi) – Đề số 3
Đọc đoạn thơ sau và trả lời câu hỏi:
Cỏ xanh như khói bến xuân tươi,
Lại có mưa xuân nước vỗ trời
Quạnh quẽ đường đồng thưa vắng khách
Con đò gối bãi suốt ngày ngơi
(Nguyễn Trãi, Trại đầu xuân độ – Bến đò xuân đầu trại)
Câu 1. Chỉ ra biện pháp tu từ và nêu tác dụng trong câu “Cỏ xanh như khói bến xuân tươi”.
Lời giải:
Biện pháp tu từ và nêu tác dụng trong câu “Cỏ xanh như khói bến xuân tươi “.
So sánh” cỏ xanh” với “khói bến xuân tươi”
→ Tác dụng của biện pháp tu từ:
Câu thơ trở nên gợi hình, gợi cảm.
Tăng hiệu quả biểu đạt.
Gợi nhiều liên tưởng thú vị, hấp dẫn, gây ấn tượng mạnh với người đọc, người nghe.
Thể hiện vẻ đẹp thiên nhiên, qua đó bộc lộ sự hòa hợp, cảm nhận tinh tế của tác giả.
Câu 2. Bức tranh thiên nhiên mùa xuân được miêu tả thông qua hình ảnh nào ? Em có cảm nhận như thế nào ề những hình ảnh ấy?
Lời giải:
Bức tranh thiên nhiên mùa xuân được miêu tả thông qua hình ảnh:
- Cỏ xanh
- Mưa xuân nước vỗ trời
- Đường đồng thưa vắng khách
- Con đò
→ Hình ảnh giàu sức gợi, thể hiện sự quãnh quẽ, vắng vẻ
Câu 3. Cảm xúc của nhân vật trữ tình trong bài thơ.
Lời giải:
Cảm xúc của nhân vật trữ tình trong bài thơ: cảm xúc chiêm nghiệm, ung dung ngắm nhìn thiên nhiên, theo dõi sự thay đổi cảnh vật, tình yêu quê hương, thiên nhiên, đất nước.
Phân tích bài thơ Trại đầu xuân độ – Nguyễn Trãi
Nguyễn Trãi (1380-1442) nhà thơ lớn của Đại Việt trong thế kỷ 15. Ngoài những áng văn có sức mạnh như mười vạn quân. Ức Trai – Nguyễn Trãi còn để lại hai tập thơ – hai viên ngọc quý lấp lánh trong nền thơ ca cổ điển Việt Nam: “Quốc âm thi tập” bằng chữ Nôm và “Ức Trai thi tập” bằng chữ Hán.
Thơ Nguyễn Trãi đã dành cho thiên nhiên một địa vị cao sang. Màu xanh của cỏ, tiếng rì rầm của suối, bóng thông ven núi, tiếng cuốc gọi hè, vầng trăng soi vào chén rượu, cây chuối, cành mai, hoa sen trong đầm, hoa lựu thắp đỏ ngoài hiên… đã đi vào thơ Ức Trai như một mảnh tâm hồn. Đặc biệt Ức Trai có nhiều bài thơ xuân tuyệt tác. “Bến đò xuân đầu trại” là một bài thơ xuân đẹp như đóa hoa rực rỡ ngát hương trong “Ức Trai thi tập”
* Văn xuôi cổ có vần có đối, có cấu trúc câu văn theo thi pháp chặt chẽ.
“Cỏ xanh như khói bến xuân tươi,
Lại có mưa xuân nước vỗ trời
Quạnh quẽ đường đồng thưa vắng khách
Con đò gối bãi suốt ngày ngơi”.
(Bài thơ dịch)
Bài thơ tả cảnh một ngày mưa xuân trên bến đò đầu trại. Cảnh vật như mờ đi, chìm đi trong một không gian bao la tĩnh lặng. Ức Trai đã viết bài thơ này trong những tháng năm sống ở Côn Sơn.
Bao trùm lên không gian, lên bến đò là một màu xanh thẫm, xanh đen như khói của cỏ xuân. Vì đã cuối xuân nên sắc cỏ xanh rì, đứng xa thấy thảm cỏ xanh như khói. Nhà thơ đã sử dụng biện pháp tu từ so sánh tạo nên một hình ảnh cụ thể ca ngợi vẻ đẹp và sức sống mãnh liệt mùa xuân thôn dã nơi bến đò đầu trại:
“Cỏ xanh như khói bến xuân tươi”.
Sắc cỏ, thảm cỏ trong thơ Nguyễn Trãi làm ta liên tưởng đến màu cỏ xanh trong thơ Nguyễn Du sau này:
“Cỏ non xanh tận chân trời…” (Truyện Kiều)
Câu thứ hai tả dòng sông với những con sóng “nước vỗ trời” (thuỷ phách thiên). Vì đã cuối xuân, trời mưa nhiều nặng hạt chuẩn bị cho những trận mưa rào đầu hè. Nước dòng sông dâng lên. Trời mưa, gió thổi, đứng xa ngắm cảnh thấy trên mặt sông nước bắn lên, vỗ lên ngang trời. Đó là một nét vẽ thậm xưng đặc tả con sóng trên dòng sông xuân một ngày mưa. Con sóng ấy, hình ảnh “nước vỗ trời” ấy biểu tượng cho sức sống mãnh liệt của mùa xuân:
“Lại có mưa xuân nước vỗ trời”.
Mưa xuân là nét đặc trưng của mùa xuân Việt Nam bao trùm vạn vật, điều đó ai cũng có thể thấy được, nhưng cảm nhận “nước vỗ trời” trên dòng sông xuân, sự vận động của mùa xuân, bước đi của mùa xuân thì chỉ riêng Ức Trai mới biết đến và có một lối nói rất thơ.
Câu thứ ba mở rộng không gian nghệ thuật nói về những con đường trên đồng nội đi tới bến đò vắng teo hành khách. Cảnh vật lặng lẽ thấm buồn. Mưa xuân kéo dài đã nhiều ngày rồi… “Quạnh quẽ đường đồng thưa vắng khách”.
Câu thơ thứ tư tả con đò, hình ảnh trung tâm của “bến đò xuân đầu trại”. Câu thơ chữ Hán: “Cô châu trấn nhật các sa miên” (Thuyền mồ côi suốt ngày gác đầu lên bãi mà ngủ). Trời mưa, không có khách qua đò. Con đò nay trở thành mồ côi, đơn độc. Con đò được nhân hóa đang nằm ngủ an nhan, ngon lành, gối đầu lên bãi cát mà ngủ. Mỗi câu thơ đầy thi vị, thơ mộng:
“Con đò gối bãi suốt ngày ngơi”.
Con thuyền, con đò là hình ảnh được nói nhiều trong thơ Nguyễn Trãi. Và hầu như lúc nào cũng làm cho người đọc liên tưởng đến tâm tình nhà thơ trong những tháng ngày dài đi ở ẩn: nhàn tản, thư thái, ung dung:
“Nước biếc non xanh, thuyền gối bãi,
Đêm thanh nguyệt bạc, khách lên lầu”.
“Hương cách gác vân thu lạnh lạnh
Thuyền kề bãi tuyết nguyệt chênh chênh…”
– ” Kho thu phong nguyệt đầy qua nóc,
Thuyền chở yên hà nặng vạy then”.
(Quốc âm thi tập)
“Bến đò xuân đầu trại” được viết theo thể thơ thất ngôn tứ tuyệt. Bốn nét vẽ cảnh vật nên thơ hữu tình: màu xanh của cỏ, mặt sông vỗ sóng, con đường nội, con đò mồ côi nằm ngủ. Các biện pháp tu từ như so sánh, thậm xưng, nhân hóa được vận dụng tinh tế, nhằm tạo hình và gợi cảm. Cảm tĩnh lặng, thơ mộng, bình yên thoáng một nỗi buồn cô đơn. Tâm sự của nhà thơ được giãi bày kín đáo qua những vần thơ trong sáng nhẹ nhàng, thơ mộng. Một bức tranh xuân xinh xắn nơi làng quê trong thế kỷ 15. Bài thơ xuân đẹp, giúp ta yêu thêm mùa xuân quê nhà.
Nguồn: thtrangdai.edu.vn
Chuyên mục: Blog
